Rozwód z narcyzem

Rozwód z narcyzem

Kim jest narcyz? Narcyz nie ma płci, wieku ani rasy. To typ osobowości, która charakteryzuje się silnym poczuciem własnej wyjątkowości, brakiem empatii i skłonnością do manipulacji. Głęboko zakorzenione cechy narcyzów mogą znacząco wpłynąć na relacje osobiste, w tym na małżeństwo i rozwód.

W ostatnim czasie w mediach społecznościowych oraz na forach internetowych można wiele wyczytać o tym jak toksyczne są związki małżeńskie z narcyzem oraz że najrozsądniejszym rozwiązaniem jest zakończenie takiego związku. Osobiście uważam, że należy zrobić wszystko, aby uratować małżeństwo – w szczególności, gdy małżonkowie posiadają wspólne małoletnie dzieci. Jednak, gdy w naszym odczuciu zrobiliśmy wszystko, należy działać. I to właśnie wtedy przychodzi najtrudniejszy moment z jakim będziemy musieli się zmierzyć w naszym związku oraz bardzo prawdopodobne, że w naszym życiu.

Podjęcie decyzji o rozwodzie z osobą o osobowości narcystycznej może przysporzyć wiele problemów. Aby im zapobiec bądź je zminimalizować należy rozważyć kilka aspektów, które poruszę w niniejszym opracowaniu:

Manipulacyjne taktyki: Narcyzy mogą używać manipulacji emocjonalnej i psychicznej, aby kontrolować sytuację rozwodową. To może skomplikować proces podejmowania decyzji o rozstaniu a także sam proces rozwodowy.

Walka o kontrolę: Osoby narcystyczne często starają się zachować kontrolę nad partnerem w trakcie związku, w trakcie rozwodu a nawet już po rozstaniu. Mogą wykorzystywać różne strategie, aby utrudnić proces rozwodowy.

Emocjonalne wyzwania: Decyzja o rozwodzie a także sam rozwód wywołuje silne emocje tj. poczucie winy, lęku czy frustracji. Przy rozwodzie z narcyzem musimy przemnożyć te emocje kilkukrotnie. Ważne jest zrozumienie tego co odczuwamy, dlaczego zachowujemy się w taki a nie inny sposób. Może nam w tym pomóc wsparcie psychologiczne.

Strategia rozwodowa: W przypadku rozwodu z osobą narcystyczną warto skorzystać z pomocy doświadczonego adwokata, który ma doświadczenie w sprawach rozwodowych. Ochrona Twoich interesów może być kluczowa.

Wsparcie społeczne: Poszukiwanie wsparcia w rodzinie, przyjaciołach lub grupach wsparcia dla osób przechodzących przez podobne sytuacje niewątpliwie pomoże w przejściu przez rozwód z narcyzem.

Emocjonalne taktyki

Manipulacyjne taktyki narcyzów to jest to w czym się specjalizują. Kilka przykładów takich zachowań obejmuje:

Gaslighting: Polega na zakłamywaniu faktów, rzeczywistości i wydarzeń w taki sposób, by partner zaczął wątpić w swoją percepcję i zdrowy rozsądek. Osoba narcystyczna może celowo wprowadzać partnera w błąd, przekręcać wydarzenia czy też negować ich istnienie. Przykładem takich działań może być np. wmawianie choroby psychicznej partnerowi, zapewnianie, że coś powiedział podczas gdy nie było takiej sytuacji. Bardzo często w sposób wyjątkowo zręczny wybiera każdą naszą wypowiedź z kontekstu obracając ją przeciwko nam tzw. metoda „odwrócenia kota ogonem”. Jest to wyjątkowo dotkliwa metoda, która zaburza u ofiary postrzeganie rzeczywistości oraz siebie samego.

Izolowanie od wsparcia społecznego: Narcyzy mogą dążyć do izolowania partnera od przyjaciół, rodziny i innych źródeł wsparcia, co sprawia, że osoba ta staje się bardziej zależna emocjonalnie od narcyza. Najczęściej proces ten trwa dłużej, tak aby ofiara nie domyślała się złej woli. Narcyz może specjalnie negatywnie wypowiadać się o naszych bliskich, bądź pokazywać w sposób subtelny ich złe cechy, błędy niedoskonałości – te z przeszłości lub te zupełnie niezgodne z rzeczywistością. Izolowanie może objawiać się także zachowaniem polegającym na tym, że narcyz nie dopuszcza do możliwości posiadania przez ofiarę znajomych na wyłączność. Tj. każdy znajomy musi być jego znajomym. Najpopularniejszą jednak metodą izolacji jest po prostu zabranianie spotykania się ze znajomymi – poprzez szantaż (np. metoda ograniczonej dostępności – milczę nie odzywam się, ograniczam bliskość, współżycie etc.)

Poczucie winy i wstydu: Poprzez wywoływanie poczucia winy za każdy konflikt lub zażądanie swoich potrzeb, narcyz może skutecznie manipulować partnerem. Każdy konflikt musi się kończyć wykazaniem tzw. racji narcyza. Bardzo częstą praktyką jest celowe wytwarzanie drobnych sytuacji konfliktowych, które ofiara chce wyjaśnić/obmówić. Podczas próby wyjaśnienia konflikt urasta do ogromnych rozmiarów a cała konwersacja idzie w takim kierunku, że to ofiara się ,,czepia”. Narcyz wykorzystuje zręcznie nasze słabości, nasze dawne błędy wracając do nich np. kiedy chce aby konwersacja poszła w zupełnie innym kierunku gdy rozmowa idzie w kierunku rozbieżnym z jego oczekiwaniami.

Zacieranie granic: Osoby narcystyczne często naruszają granice partnera, wymagając nieustannie uwagi, poświęcenia czasu i zasobów. Mogą też przekraczać granice prywatności czy intymności.

Znieważanie i poniżanie: Krytyka, znieważanie i poniżanie partnera to również częste zachowania osób narcystycznych. Toksyczne komentarze mogą znacznie wpłynąć na samoocenę partnera i utrudnić podejmowanie decyzji o rozwodzie oraz podczas rozstania. Przykładem może być wyśmiewanie, wyglądu, pochodzenia, niepełnosprawności, sposobu wysławiania się. Narcyz wie gdzie nas zaboli najmocniej…

Bardzo często działania przedstawione w niniejszym rozdziale można określić mianem znęcania się psychicznego. Znęcanie psychiczne, może być uznane za zachowanie, które prowadzi do trwałego rozpadu pożycia małżonków – a małżonek który dopuszcza się takiego zachowania może być uznany za winnego w rozpadzie małżeństwa. Wina w rozpadzie małżeństwa ma kluczowe znaczenie w kontekście np. roszczeń alimentacyjnych względem drugiego małżonka art. 60 § 2 k.r.o.

Jeżeli jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, a rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, sąd na żądanie małżonka niewinnego może orzec, że małżonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, chociażby ten nie znajdował się w niedostatku.

Co więcej znęcanie psychiczne może wyczerpywać znamiona przestępstwa znęcania określonego art. 207 § 1 k.k.

„Kto znęca się fizycznie lub psychicznie nad osobą najbliższą lub nad inną osobą pozostającą w stałym lub przemijającym stosunku zależności od sprawcy, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5”

Walka o kontrolę w kontekście rozwodu z osobą narcystyczną może objawiać się różnymi zachowaniami, utrudniającymi proces rozstania:

Nadmierne kontrolowanie procesu rozwodowego: Osoba narcystyczna może próbować kontrolować każdy krok procesu rozwodowego, od decyzji dotyczących podziału majątku po opiekę nad dziećmi. Chce mieć kontrolę nad każdym aspektem, co utrudnia partnerowi podejmowanie własnych decyzji.

Szantaż emocjonalny: Narcyści często stosują szantaż emocjonalny, grożąc partnerowi, że jeśli ten opuści związek, to poniesie negatywne konsekwencje. Często wykorzystują dzieci jako narzędzie do wywierania presji emocjonalnej – jest to praktyka koronna każdego narcyza. Przykładem takiego zachowania może być sytuacja, w której drugi małżonek grozi tym, że bez niego sobie nie poradzimy, że zabierze nam majątek. Bardzo często dochodzi do powoływania się na znajomości w sądach czy prokuraturach. Pojawiają się także groźby ujawnienia intymnych zdjęć partnera czy wspólnych tajemnic tj. popełniony czyn zabroniony etc. Wyjątkowo częstym zjawiskiem jest grożenie małżonkowi, samobójstwem, zabójstwem czy też zrobieniem komuś bliskiemu krzywdy. Część takich zachowań w przypadku ich dłuższego stosowania może wyczerpywać znamion przestępstwa znęcania się a także gróźb bezprawnych art. 190 k.k.

„Kto grozi innej osobie popełnieniem przestępstwa na jej szkodę lub na szkodę osoby dla niej najbliższej, jeżeli groźba wzbudza w osobie, do której została skierowana lub której dotyczy, uzasadnioną obawę, że będzie spełniona, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3”

Musimy pamiętać, że uporczywe dokuczanie komuś, śledzenie, nękanie może wyczerpywać znamiona przestępstwa stalkingu, jeżeli powoduje u ofiary obiektywne uczucie poniżenia czy też udręczenia art. 190 § 1 a k.k.

„Kto przez uporczywe nękanie innej osoby lub osoby dla niej najbliższej wzbudza u niej uzasadnione okolicznościami poczucie zagrożenia, poniżenia lub udręczenia lub istotnie narusza jej prywatność, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8”

Podobnie jak publikacja zdjęć czy filmów w Internecie na których ofiara jest utrwalona podczas czynności seksualnych stanowi przestępstwo określone art. 191a § 1 k.k.

„Kto utrwala wizerunek nagiej osoby lub osoby w trakcie czynności seksualnej, używając w tym celu wobec niej przemocy, groźby bezprawnej lub podstępu, albo wizerunek nagiej osoby lub osoby w trakcie czynności seksualnej bez jej zgody rozpowszechnia, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5”

Jeżeli zaś narcyz próbuje nas szantażować umieszczeniem np. naszych zdjęć intymnych w Internecie, jeżeli nie spełnimy jego żądań- tutaj przychodzi z pomocą art. 191 k.k.

„Kto, stosując przemoc wobec osoby lub groźbę bezprawną, zmusza ją lub inną osobę do określonego działania, zaniechania lub znoszenia podlega karze pozbawienia wolności do lat 3”

Używanie dziecka jako narzędzia manipulacji: Osoby narcystyczne mogą próbować wykorzystać dzieci jako środek kontroli nad partnerem. Mogą kreować sytuacje, w których wykorzystując opiekę nad dziećmi. Może to być np. uzależnianie wysokości alimentów od częstotliwości kontaktów, grożenie małżonkowi zmianą miejsca zamieszkania dziecka bądź też wywiezieniem dziecka do innego miasta lub kraju. Narcyz wie, jak kochasz i jak bardzo zależy tobie na dziecku… Dla niego liczy się uzyskanie rezultatu a nie szeroko pojęte ,,dobro dziecka”, które winno stanowić wartość nadrzędną, w każdym związku – tym trwającym czy tym kończącym się.

Ciągła potrzeba dominacji: Narcyści dążą do bycia dominującą postacią nawet po zakończeniu związku. Kontrolowanie partnera, które zdarza się w związku przybiera na sile podczas rozwodu. Narcyz chcąc utrzymać kontrolę nad partnerem, mogą używać agresji, presji emocjonalnej czy szantażu. Walka o kontrolę ze strony osoby narcystycznej staje się barierą w podejmowaniu decyzji o rozwodzie, ponieważ partner może odczuwać presję i lęk przed konsekwencjami odejścia z toksycznego związku. Bardzo częstym zjawiskiem jest chęć kontrolowania, małżonka – także w trakcie rozwodu. W grę wchodzi podrzucanie dyktafonów, urządzeń lokalizacyjnych, śledzenie a czasami wynajmowanie firm detektywistycznych.

Śledzenie i nękanie wyczerpuje wcześniej wspomniane przestępstwo stalkingu. Jeżeli chodzi o kwestię podsłuchów, włamań do komputera/smartfona ofiary czy lokalizatorów warto wspomnieć o przepisach materialnych prawa karnego które penalizują takie zachowania. Regulację tych kwestii znajdziemy w art. 267 § 1 i nast. k.k.

§ 1.

Kto bez uprawnienia uzyskuje dostęp do informacji dla niego nieprzeznaczonej, otwierając zamknięte pismo, podłączając się do sieci telekomunikacyjnej lub przełamując albo omijając elektroniczne, magnetyczne, informatyczne lub inne szczególne jej zabezpieczenie, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

§ 2.

Tej samej karze podlega, kto bez uprawnienia uzyskuje dostęp do całości lub części systemu informatycznego.

§ 3.

Tej samej karze podlega, kto w celu uzyskania informacji, do której nie jest uprawniony, zakłada lub posługuje się urządzeniem podsłuchowym, wizualnym albo innym urządzeniem lub oprogramowaniem.

§ 4.

Tej samej karze podlega, kto informację uzyskaną w sposób określony w § 1-3 ujawnia innej osobie.

Emocjonalne wyzwanie

Emocjonalne wyzwania związane z decyzją o rozwodzie z osobą narcystyczną są bardzo trudne i mogą obejmować następujące aspekty:

Poczucie winy: Partner osoby narcystycznej często doświadcza silnego poczucia winy. Manipulacyjne taktyki narcyza mogą sprawić, że partner czuje się odpowiedzialny za problemy w związku, choć w rzeczywistości nie jest winny.

Lęk przed konsekwencjami: Decyzja o rozwodzie z osobą narcystyczną często wiąże się z lękiem przed reakcją narcyza. Partner może obawiać się agresji, manipulacji lub konsekwencji dla dzieci.

Frustracja i bezradność: Partnerzy osób narcystycznych często doświadczają frustracji z powodu trudności w komunikacji czy też zrozumieniu swoich potrzeb. To uczucie bezradności może powodować brak wiary w możliwość zmiany sytuacji.

Wewnętrzny konflikt emocjonalny: Wewnętrzny konflikt między pragnieniem odejścia od toksycznego związku a lękiem przed konsekwencjami emocjonalnymi, finansowymi lub społecznymi może powodować duże napięcie psychiczne.

Trudności z radzeniem sobie z emocjami: Osoby decydujące się na rozwód z narcyzem często borykają się z trudnościami w radzeniu sobie ze swoimi emocjami. Współczucie dla narcyza czy lęk przed odcięciem od znanego środowiska mogą powodować wewnętrzne konflikty.

Zrozumienie tych emocjonalnych wyzwań jest kluczowe dla osób, które podejmują decyzję o rozwodzie z partnerem o osobowości narcystycznej. Pomoc psychologiczna i wsparcie społeczne mogą być niezbędne w tym procesie.

Odpowiednia strategia procesowa

W przypadku rozwodu z osobą o osobowości narcystycznej, strategia procesowa jest kluczowa. Od decyzji procesowych oraz czynności prawnych okołorozwodowych zależy, jak wyglądać będzie nasze życie.

Oto kilka aspektów, które warto rozważyć:

Dokumentacja dowodów: Ważne jest gromadzenie wszelkich istotnych dokumentów, wiadomości tekstowych, emaili czy nagrań (o ile jest to zgodne z prawem pamiętajmy o art. 267 k.k.), które mogą potwierdzać manipulacyjne taktyki lub zachowania narcyza. Warto również rozmawiać z zaufanymi osobami o naszych problemach lub pójść do psychologa czy też psychiatry, który w dokumentacji opisze nasze problemy. Można również skorzystać z usług agencji detektywistycznej, jeżeli mamy podejrzenia, że małżonek nas zdradza czy też oszukuje w istotnych kwestiach (majątek, nieślubne dzieci, orientacja seksualna, dewiacje seksualne). W polskim systemie prawnym nie ma dowodów koronnych – czasem zeznania sąsiada, który coś kiedyś usłyszał są bardziej wiarygodne niż dziesiątki zaświadczeń. Konieczne również jest zbieranie faktur ukazujących wydatki na dzieci czy też na samego siebie – ma to ogromne znaczenie w przypadku określania zakresu alimentacyjnego (art. 135 k.r.o.).

Wsparcie adwokata z doświadczeniem: Skorzystanie z pomocy adwokata specjalizującego w rozwodach w szczególności, w których mamy do czynienia z przeciwnikiem z osobowością narcystyczną może znacząco ułatwić przebieg procesu rozwodowego. Taki prawnik potrafi skutecznie reprezentować nasze interesy i chronić go przed ewentualnymi manipulacjami prawno-emocjonalnymi. Pamiętaj nie każdy prawnik jest adwokatem czy radcom prawnym. W świetle obowiązujących przepisów, co do zasady tylko adwokat oraz radca prawny mogą cię reprezentować na sali sądowej. Pamiętaj o tym, aby w ograniczonym zakresie korzystać z tzw. kancelarii prawnych (nie mylić z kancelariami adwokackimi czy też radców prawnych) o czym przeczytać będzie można w kolejnych artykułach. Pamiętaj również o tym, że nie można być specjalistą we wszystkich dziedzinach – tyczy się to także profesjonalnych pełnomocników. Pamiętaj dobry adwokat powie ci, ile kosztuje porada prawna, przed poprowadzeniem sprawy poda ci jakie są koszty prowadzenia, podpisze z tobą umowę a także wyda tobie fakturę oraz paragon.

Planowanie opieki nad dziećmi: W przypadku rozwodów, w których są dzieci, ważne jest staranne i rozważne planowanie opieki nad nimi. Adwokaci specjalizujący się w takich sytuacjach mogą pomóc w negocjacjach i ustaleniu porozumienia, które będzie uwzględniało możliwości rodziców oraz przede wszystkim dobro małoletnich. Szczególnie ważne jest, aby wypracować pozasądowe porozumienie, które ureguluje kwestię sprawowania opieki oraz władzy rodzicielskiej. Dzięki pozasądowemu porozumieniu (zaakceptowanym przez sąd), o którym czytamy w art. 58 § 1 k.r.o. dzieci będą wychowywane tak jak chcą tego rodzice a nie tak jak zostanie to narzucone przez sąd.

Ochrona majątku: Prawidłowe zabezpieczenie swojego majątku przed ewentualnymi manipulacjami finansowymi ze strony narcyza jest kluczowe. Adwokaci zajmujący się rozwodami mają pojęcie o mechanizmach ukrywania pieniędzy przez małżonka, sposobach zaniżania dochodów a także zbywania aktywów majątku. Również ważny jest aspekt tzw. znęcania się finansowego nad drugim małżonkiem. Często bowiem jest, że ofiara narcyza podczas małżeństwa jest wykluczona w decyzjach związanych z wydatkowaniem wspólnych środków, są wydzielane jej pieniądze. Niejednokrotnie jest tak, że małżonek – ofiara nie wie ile zarabia jego mąż czy żona. Sytuacja ta rodzi duże pole do nadużyć i wykorzystania. Bardzo często pomocne są odpowiednie wnioski do sądu o wydobycie pewnych dokumentów takich jak deklaracje PIT czy chociażby informacja o rachunkach bankowych a także tych mniej oficjalnych tj. Revolut czy PayPal. Należy pamiętać, że pieniądze oraz majątek wzbudzają duże emocje, a to one właśnie są w polu rażenia narcyza.

Kontrola nad dokumentacją i komunikacją: Ważne jest prowadzenie wszelkiej korespondencji za pośrednictwem adwokata lub systemów komunikacji, które są zapisywane i mogą stanowić dokumentację dla procesu rozwodowego. To pomaga uniknąć manipulacji słownych czy emocjonalnych. Pamiętaj, aby korzystać z komunikatorów, z których nie da rady usunąć wysłanych wiadomości. Rób kopie zapasowe. Jeżeli rozmawiasz i ustalasz coś z narcyzem nagrywaj rozmowę. Pamiętaj co do zasady zawsze możesz nagrywa

rozmowę, w której uczestniczysz. Z pomocą przyjść mogą aplikacje, które nagrywają automatycznie nasze rozmowy telefoniczne. Bądź krok do przodu. Pamiętaj lepiej usunąć nagranie niż żałować, że się go nie wykonało.

Wsparcie społeczne

Wsparcie społeczne jest niezwykle istotne dla osób przechodzących przez rozwód z partnerem o osobowości narcystycznej. Oto kilka aspektów, które warto rozważyć:

Rodzina i przyjaciele: Poszukiwanie wsparcia wśród rodziny i najbliższych przyjaciół może być ogromnym źródłem wsparcia emocjonalnego. Wsparcie ze strony bliskich osób może pomóc w przezwyciężeniu trudności i złagodzeniu izolacji. To będą trudne momenty a bliscy są wtedy nieocenieni.

Grupy wsparcia dla osób w podobnych sytuacjach: Istnieją grupy wsparcia dla osób przechodzących przez rozwód z osobami narcystycznymi. Wspólna wymiana doświadczeń i wsparcie emocjonalne z osobami, które przeżyły podobne sytuacje, może być niezwykle pomocne. Jednak uważać trzeba na grupy internetowe oraz fora. Bardzo często wypowiadają się tam osoby nie mające doświadczenia ani prawnego, ani psychologicznego. Ich wypowiedzi i przemyślenia wynikają z ich doświadczeń, bardzo często są one w tym samym punkcie co ty. Staraj się nie nakręcać ,,dobrymi radami”. Pamiętaj o tym, że w Internecie nie jesteśmy anonimowi a twój wpisy może przeczytać twój oprawca.

Wsparcie terapeutyczne: Psychoterapia może być bardzo skutecznym narzędziem w radzeniu sobie z trudnościami emocjonalnymi wynikającymi z rozwodu z osobą narcystyczną. Terapeuci specjalizujący się w tym obszarze mogą pomóc w zrozumieniu i przetworzeniu trudnych emocji. Psycholog tworzy notatki ze spotkań, które mogą się tobie przydać podczas rozprawy rozwodowej bądź sprawy karnej przeciwko narcyzowi.

Wsparcie prawnicze: Oprócz pomocy prawnej w aspektach formalnych rozwodu, dobrze jest mieć wsparcie prawnika, który rozumie specyfikę rozwodów z osobami narcystycznymi. Co więcej dobry prawnik nie będzie brnął w konflikt a będzie starał się jak najbardziej polubownie uporać z twoim problemem. Weź pod uwagę, że adwokat będzie patrzył „na chłodno” na to co się dzieje. Czasem to co wydaje się tobie bardzo istotne nie będzie miało znaczenia prawnego w twojej sprawie. Pamiętaj nigdy nie kłam swojego adwokata. On musi znać prawdę – dzięki temu będzie mógł zbudować odpowiednią strategię procesową. Kłamiąc adwokata szkodzisz sobie. Pamiętaj adwokat nie jest psychologiem ani psychoterapeutą, jego wskazówki będą przede wszystkim uwzględniały aspekt prawny.

Rozwój osobisty i wsparcie duchowe: Wiele osób znajduje wsparcie i siłę w rozwoju osobistym, jak również w duchowości czy praktykach medytacyjnych. To może pomóc w odbudowaniu pewności siebie i wzmocnieniu emocjonalnym po trudnym doświadczeniu rozwodu z narcyzem.

Konkludując rozwód nie należy do łatwych przedsięwzięć w życiu człowieka i należy go przeprowadzić w sposób przemyślany – w szczególności, gdy za małżonka mamy narcyza. Pamiętaj czas jest twoim sprzymierzeńcem nie rób nic na szybko. Nie podejmuj szybkich nieprzemyślanych decyzji. Pamiętaj także najgorsza ugoda jest lepsza od wieloletniej batalii sądowej.

Autor: Dawid Dehnert

Niniejsze opracowanie nie stanowi porady prawnej.